Lê Đại Hành (941 – 1005), húy là Hoàn, là vị hoàng đế sáng lập nhà Tiền Lê nước Đại Cồ Việt, trị vì nước Đại Cồ Việt 24 năm, mất tại điện Trường Xuân, Hoa Lư, thọ 65 tuổi.

Ông quê ở Ái châu (Thanh Hóa), làm quan cho nhà Đinh dưới thời vua Đinh Bộ Lĩnh, đến chức Thập đạo tướng quân. Năm 979, viên quan Đỗ Thích giết vua Đinh Bộ Lĩnh và người con Đinh Liễn, người con thứ tên Đinh Toàn nối ngôi lúc 6 tuổi, Lê Hoàn làm Nhiếp chính, xưng là Phó vương. Nhân sự kiện này, nước Tống phát binh xâm lược Đại Cồ Việt năm 980. Thái hậu nhà Đinh sai Lê Hoàn chọn dũng sĩ đi chống quân Tống, phong Phạm Cự Lạng làm Đại tướng quân. Triều đình đang họp bàn, Phạm Cự Lạng dẫn các tướng quân khác vào cung, khuyên triều đình nên lập Lê Hoàn làm vua, thái hậu nhà Đinh đồng ý.

Vua Lê Hoàn tự mình làm tướng, chém tướng Tống là Hầu Nhân Bảo, bắt sống tướng Quách Quân Biện, Triệu Phụng Huân đem về Hoa Lư, khiến cho Đại Cồ Việt thanh bình, Bắc Nam vô sự. Lê Hoàn cai trị Đại Cồ Việt nổi bật với việc phát triển nông nghiệp và đánh bại Chiêm Thành, đánh dẹp các tộc người ở biên giới, khiến họ phải quy phục triều đình.

Trong lịch sử, Lê Hoàn không chỉ là một vị hoàng đế có những đóng góp kiệt xuân trong sự nghiệp chống ngoại xâm, giữ gìn và củng cố nền độc lập dân tộc mà còn có nhiều công lao trong sự nghiệp ngoại giao, xây dựng và kiên tạo đất nước Đại Cồ Việt hùng mạnh thì Tiền Lê. Chính bối cảnh đó là điều kiện giúp Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long năm 1010, mở ra một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển rực rỡ của văn hóa Thăng Long - Đại Việt.

Hàng năm trên quê hương Xuân Lập nơi sinh ra đức Vua nhân dân xã nhà nói riêng và du khách thập phương nói chung lại náo nức chờ đón mùa Lễ hội Lê Hoàn để tham quan và dâng lê những nén hương thành kính đến đức vua. Chúng ta những người con Xuân Lập luôn tự hào là quê hương sinh ra anh hùng dân tộc Lê Đại Hành Hoàng Đế. Mỗi năm tổ chức Lễ hội đều có sự đổi thay cả về nội dung và hình thức.

            Lễ hội Lê Hoàn năm 2018 được tổ chức trong 3 ngày từ ngày 21 – 23/4/2018 (Tức từ ngày 6 – 8/3/năm Mậu Tuất:

            Địa điểm: Tại khu di tích lịch sử Quốc gia đền thờ Lê Hoàn

            Quy mô tổ chức: Lễ hội Lê Hoàn năm 2018 được tổ chức với quy mô cấp tỉnh.

            Trong thời gian tổ chức Lễ hội sẽ diễn ra các hoạt động VHVN – TDTT và tế lễ truyền thống.

Tống Cảnh Tiến: CC VHXH